Ngày 07/01/2022, Chính phủ ban hành Nghị định 06/2022/NĐ-CP quy định về việc giảm nhẹ phát thải khí nhà kính, bảo vệ tầng ozon. Nghị định này quy định một số điều của Luật Bảo vệ môi trường, bao gồm Điều 91 về giảm nhẹ phát thải khí nhà kính, Điều 92 về bảo vệ tầng ozon, Điều 139 về tổ chức và phát triển thị trường carbon.

FPT IS – Đồng hành cùng doanh nghiệp đạt mục tiêu Netzero năm 2050

FPT IS chính là chiếc cầu nối giữa các tổ chức và cộng đồng doanh nghiệp tại Việt Nam. Chúng tôi cung cấp các dịch vụ và giải pháp thúc đẩy việc triển khai các dự án chuyển đổi xanh, bao gồm áp dụng công nghệ để quản lý dự án và tín chỉ carbon.

Bên cạnh đó, FPT IS luôn xây dựng phương pháp mới để đáp ứng tiêu chuẩn toàn cầu và tham gia vào hoạt động giao dịch tín chỉ carbon. Chúng tôi tiến hành đầu tư nghiên cứu và hợp tác với các chuyên gia, cố vấn hàng đầu trong lĩnh vực giải pháp chuyển đổi xanh cho doanh nghiệp.

Hiểu rõ nhu cầu của doanh nghiệp, hai giải pháp chiến lược trọng tâm mà FPT IS áp dụng bao gồm: VertZéro – giải pháp kiểm kê khí nhà kính và Báo cáo ESG. Giải pháp hướng tới việc số hóa toàn bộ quy trình thu thập dữ liệu môi trường, tính toán, quản lý, tạo báo cáo kiểm kê khí nhà kính. Hơn nữa còn theo dõi tiến trình thực hiện, cam kết, đảm bảo tuân thủ các quy chuẩn quốc tế.

Tín chỉ carbon (carbon credit) là một công cụ quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển bền vững và đạt được mục tiêu Net Zero. Việc phát triển thị trường tín chỉ carbon hiệu quả sẽ thúc đẩy đầu tư vào các dự án giảm phát thải, tạo ra lợi ích kinh tế và xã hội, đồng thời góp phần bảo vệ môi trường xanh cho các thế hệ tương lai.

Tín chỉ Carbon là chứng nhận để giao dịch thương mại và thể hiện quyền phát thải lượng khí nhà kính, cụ thể là khí CO2. Nó đại diện cho quyền phát thải một tấn CO2 hoặc một lượng khí nhà kính khác tương đương với 1 tấn CO2 (tCO2e) vào bầu khí quyển.

Theo Corporate finance institute, tín chỉ Carbon là giấy phép hoặc chứng chỉ có thể mua bán, cung cấp cho người nắm giữ tín chỉ quyền phát thải một tấn carbon dioxide hoặc tương đương với một loại khí nhà kính khác. Mục tiêu chính của việc tạo ra tín chỉ carbon là giảm lượng khí thải carbon dioxide và các loại khí nhà kính khác từ các hoạt động công nghiệp, nhằm giảm tác động của hiện tượng nóng lên toàn cầu.

Thị trường tín chỉ Carbon hoạt động như thế nào?

Việc buôn bán tín chỉ carbon được quản lý bởi chính phủ hoặc các tổ chức quốc tế chịu trách nhiệm đặt ra giới hạn về lượng khí nhà kính (tính bằng một đơn vị CO2) có thể được thải ra. Do đó, các doanh nghiệp được phân bổ một lượng carbon cụ thể mà họ có thể thải ra hàng năm. Nếu vượt quá giới hạn này, họ cần mua tín chỉ carbon hoặc đền bù carbon. Nếu không vượt quá giới hạn, họ có thể bán tín chỉ carbon chưa sử dụng hoặc các doanh nghiệp cần chúng.

Theo Diễn đàn Kinh tế Thế giới, số lượng giấy phép trên thị trường còn hạn chế vì tổng số tiền là một nỗ lực để phù hợp với mục tiêu cắt giảm. Khi bắt đầu giai đoạn giao dịch, giấy phép phát thải có thể được mua trong cuộc đấu giá hoặc được cấp miễn phí cho các doanh nghiệp. Theo thời gian, số lượng giấy phép hiện có ngày càng giảm, góp phần gây áp lực lên các doanh nghiệp tham gia trong việc giảm lượng khí thải và đầu tư vào các giải pháp sản xuất sạch hơn. Mục tiêu là về lâu dài giá của các công nghệ mới và sạch hơn sẽ giảm trong khi sự đổi mới tăng lên.

Carbon Trading (Giao dịch carbon)

Tín chỉ carbon đã được sử dụng trong nhiều năm như một cách để giảm phát thải khí nhà kính và ngăn chặn biến đổi khí hậu. Mặc dù đôi khi còn gây tranh cãi nhưng chúng thường được coi là một công cụ hiệu quả để giảm lượng khí thải carbon và khuyến khích sử dụng các dạng năng lượng sạch hơn, bền vững hơn.

Các thuật ngữ liên quan đến tín chỉ Carbon

Thông tin về các thuật ngữ quan trọng liên quan đến lĩnh vực carbon và giảm phát thải, tạo nên nền tảng cho việc hiểu và thực hành các biện pháp giảm phát thải khí nhà kính và thúc đẩy sự phát triển bền vững trên toàn cầu.

Tại sao thị trường carbon lại quan trọng?

Năm 2021, Hội đồng liên chính phủ về biến đổi khí hậu (IPCC) đã công bố báo cáo mới về tiến trình của thế giới trong việc làm chậm biến đổi khí hậu. Và tin xấu là lượng phát thải khí nhà kính (GHG) vẫn đang tăng ở tất cả các lĩnh vực chính trên toàn cầu, mặc dù với tốc độ chậm hơn. Một trong những tin tốt là năng lượng tái tạo hiện nay rẻ, thường rẻ hơn than, dầu và khí đốt.

Mặc dù có một số tiến bộ, thế giới vẫn phải đối mặt với một thách thức ghê gớm. Các nhà khoa học cảnh báo mức độ nóng lên 2°C sẽ bị vượt quá trong thế kỷ 21 trừ khi chúng ta đạt được mức giảm sâu về lượng phát thải khí nhà kính ngay bây giờ.

Vậy làm thế nào để chúng ta thúc đẩy cho sự chuyển đổi cần thiết để giải quyết cuộc khủng hoảng khí hậu? Nhiều quốc gia đang tìm kiếm thị trường carbon như một phần của câu trả lời.

Một số lợi ích của thị trường tín chỉ Carbon bao gồm:

Thị trường tuân thủ là thị trường mà các tổ chức, doanh nghiệp, quốc gia theo luật phải kiểm kê và giảm lượng phát thải khí nhà kính, đồng thời có quyền tham gia các hoạt động trao đổi, buôn bán, chuyển giao hạn ngạch phát triển khí nhà kính cũng như tín chỉ carbon.

Với giới hạn này được thiết lập theo hiệp định toàn cầu như Nghị định thư Kyoto hoặc hiệp định Biến đổi Khí hậu Paris. Hệ thống giao dịch phát thải của Liên minh Châu Âu (EU ETS), Sáng kiến ​​Khí hậu Phương Tây (WCI) và Sáng kiến ​​Khí nhà kính Khu vực (RGGI), là một số ví dụ chính về thị trường carbon bắt buộc. Theo đó, các quốc gia ký kết các hiệp định như Nghị định thư Kyoto phải thực hiện các bước để giảm lượng khí thải của mình.

Điều này phải được thực hiện thông qua việc áp thuế carbon hoặc thiết lập thị trường carbon bắt buộc. Các khoản phụ cấp hoặc giấy phép tạo thành cốt lõi của các thị trường này được gọi là tín dụng giảm phát thải tuân thủ (CER).

Mặc khác, thị trường carbon tự nguyện là thị trường cho phép các cơ sở phát thải bù trừ lượng phát thải không thể tránh khỏi của mình, bằng cách mua tín chỉ carbon từ các dự án giảm phát thải, nhằm giảm lượng phát thải khí nhà kính trên cơ sở tự nguyện.

Các dự án tín chỉ carbon được phát triển và đăng ký theo tiêu chuẩn carbon tự nguyện như Tiêu chuẩn carbon được thẩm định (Verified Carbon Standard – VCS), Tiêu chuẩn vàng (Gold Standard – GS),...

Tín chỉ Carbon là một công cụ được sử dụng để quản lý lượng khí thải nhà kính (KNK) vào bầu khí quyển. Một tín chỉ Carbon tương đương với một tấn khí CO2 hoặc một lượng khí nhà kính khác tương đương. Các tổ chức hoặc cá nhân có thể mua hoặc bán tín chỉ Carbon để bù đắp cho lượng khí thải KNK của họ.

Công thức tính số lượng tín chỉ Carbon cần thiết: Chia tổng lượng khí thải KNK (tấn CO2) cho 1 để lấy số lượng tín chỉ Carbon cần thiết.

Cách tính tín chỉ Carbon phụ thuộc vào mục đích sử dụng và phương pháp tính toán. Dưới đây là hai phương pháp phổ biến:

Các quốc gia dẫn đầu về thị trường carbon

Trong năm 2023, có trên 20 thị trường carbon tuân thủ (compliance carbon markets - CCM) đi vào hoạt động trên khắp thế giới như Jordan, Chile, Singapore và một số thị trường khác dự kiến ​​sẽ ra mắt trong những năm tới tại Thâm Quyến, Quảng Đông (Trung Quốc), Tokyo (Nhật Bản), California (Hoa Kỳ), Québec (Canada) và các quốc gia như: Mexico, Hàn Quốc, New Zealand, cũng như các thực thể siêu quốc gia (như Hệ thống thương mại phát thải ETS của EU).

Sự phát triển của CCM là một bước tiến quan trọng trong nỗ lực toàn cầu nhằm giảm phát thải khí nhà kính và chống lại biến đổi khí hậu. Các thị trường này được thiết kế để tạo ra một kích thích kinh tế mạnh mẽ cho việc giảm phát thải bằng cách áp đặt giới hạn phát thải cho các doanh nghiệp và tổ chức, cũng như tạo điều kiện cho việc mua bán tín chỉ carbon giữa các bên tham gia.

Jordan nổi bật là quốc gia tiên phong trong việc giải quyết các chiến lược bảo vệ môi trường thông qua cơ sở hạ tầng kỹ thuật số mạnh mẽ. Mặc dù phải đối mặt với những thách thức môi trường như nhiệt độ tăng, khan hiếm nước và nhu cầu năng lượng tăng đột biến, Jordan đã có những bước tiến đáng kể.

Nước này trở thành quốc gia đang phát triển đầu tiên thiết lập hệ thống đăng ký MRV và carbon phù hợp với tiêu chuẩn quốc tế, đặt nền tảng cho việc mua bán khí thải. Để chuẩn bị cho hệ thống MRV của mình, Jordan đã ban hành một đạo luật vào năm 2019, tạo tiền đề cho các khuôn khổ thể chế và quy định. Hệ thống MRV theo dõi lượng khí thải trong các lĩnh vực như năng lượng, giao thông và nông nghiệp, điều chỉnh kết quả phù hợp với NDC của quốc gia.

Chile đã có những bước tiến đáng kể trong việc tận dụng thị trường carbon để giải quyết các thách thức môi trường và đạt được NDC theo Thỏa thuận Paris. Đất nước này được đặc trưng bởi địa lý đa dạng, trải dài từ sa mạc Atacama đến những khu rừng tươi tốt. Sự đa dạng này mang lại cả thách thức và cơ hội về lượng khí thải carbon và khả năng hấp thụ carbon.

Chile đã đầu tư vào cơ sở hạ tầng kỹ thuật số hiện đại để hỗ trợ nước này tham gia vào thị trường carbon quốc tế. Điều này bao gồm các hệ thống MRV mạnh mẽ được liên kết với các cơ quan đăng ký quốc gia hoặc quốc tế. Chile đã nhanh chóng mở rộng năng lực năng lượng tái tạo, đặc biệt là năng lượng mặt trời và năng lượng gió. Quá trình chuyển đổi này không chỉ làm giảm lượng khí thải carbon mà còn khiến nơi đây trở thành điểm đến hấp dẫn cho các khoản đầu tư vào năng lượng sạch.

Singapore, mặc dù chỉ là một quốc gia nhỏ, nhưng đã nổi lên như một quốc gia dẫn đầu về thị trường carbon thông qua các giải pháp kỹ thuật số sáng tạo và chính sách chiến lược.

Singapore đã phát triển cơ sở hạ tầng kỹ thuật số hiện đại, toàn diện để hỗ trợ nước này tham gia vào thị trường carbon quốc tế. Điều này bao gồm các hệ thống MRV tiên tiến và cơ chế đăng ký an toàn, đảm bảo tính toàn vẹn của dữ liệu phát thải. Chính quyền thành phố đã đầu tư vào các công nghệ tiên tiến để cải thiện hiệu quả sử dụng năng lượng và giảm lượng khí thải. Những đổi mới này được áp dụng trên nhiều lĩnh vực khác nhau, bao gồm giao thông, công nghiệp và quy hoạch đô thị.

Các thị trường tiêu biểu khác và xu hướng

Sự mở rộng của các thị trường carbon tuân thủ trên toàn cầu không chỉ là một dấu hiệu tích cực cho nỗ lực chống biến đổi khí hậu mà còn là một cơ hội để các quốc gia và doanh nghiệp hợp tác và đổi mới trong lĩnh vực năng lượng sạch và giảm phát thải carbon.